OŚWIETLENIE MIEJSCA PRACY

Oświetlenie stanowiska pracy w biurze i lampy biurkowe

Miliony ludzi jedną trzecią dnia spędzają przy biurku w tradycyjnym bądź domowym biurze. Właściwe oświetlenie stanowiska pracy jest zatem niezmiernie ważne, ponieważ może zredukować, a nawet całkowicie wyeliminować oznaki przeciążenia wzroku, takie jak: zmęczenie, problemy z oczami i bóle głowy. Lepsze warunki pracy to większa wydajność, motywacja oraz lepsze samopoczucie fizyczne i psychiczne!

Czy istnieją jakieś regulacje bądź przepisy w zakresie oświetlenia stanowiska pracy?

Tak, w zakresie oświetlenia miejsc pracy obowiązuje norma prawna PN-EN 12464-1:2004 oraz międzynarodowa norma ISO 9241 zawierające wytyczne w zakresie ergonomii. Ponadto obowiązują również wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w § 26.

Czy jest jakaś ogólna zasada, której warto się trzymać?

Do pracy przy odczycie/zapisie/przetwarzaniu danych zaleca się oświetlenie o natężeniu co najmniej 500 luksów, Ra 80 i UGR 19. Natomiast do wymagających prac szczegółowych, takich jak rysunek techniczny czy grafika, potrzeba co najmniej 750 luksów, Ra 80 i UGR 16.

Regulacje prawne

Norma PN-EN 12464-1 „Oświetlenie miejsc pracy we wnętrzach i na zewnątrz” to ogólnoeuropejska wytyczna, która określa wymagania w zakresie wykorzystania naturalnego światła dziennego oraz światła sztucznego.

Obejmuje m.in. następujące punkty: harmonijny rozkład luminancji, natężenie oświetlenia (patrz tabele w zależności od miejsca pracy), olśnienie bezpośrednie (przykre) i odbite, barwa światła i oddawanie barw, unikanie migotania strumienia świetlnego i efektów stroboskopowych, utrzymanie strumienia świetlnego.
Oświetlenie musi nie tylko odpowiadać wykonywanemu w pracy zadaniu, lecz także być odpowiednio dostosowane do stanu wzroku danego pracownika. Na przykład w przypadku osób starszych i niedowidzących zaleca się oświetlenie o wyższej mocy, tj. od 750 do 1500 luksów. Młodsza osoba może natomiast wykonywać to samo zadanie przy oświetleniu o mocy 500 luksów.

Barwa światła / temperatura barwowa

Barwę światła lub temperaturę barwową mierzy się w kelwinach (K). Opisują one odcień bieli, jaki emituje konkretne źródło światła. Barwa światła może być „chłodna” lub „ciepła”. Podawana w kelwinach informacja o barwie światła to nie to samo, co wzmianka o zastosowaniu w oświetleniu technologii zmiany koloru (RGB). W źródłach światła z taką technologią diody świecą nie tylko na biało, ale również na czerwono, zielono i niebiesko. Z grubsza rozróżnia się trzy barwy światła:

ciepłą biel (<3300 kelwinów) = przytulne światło do pomieszczeń mieszkalnych
uniwersalną biel (3300 – 5300 kelwinów) = rześkie światło do pracy
światło dzienne (> 5300 kelwinów) = niebieskawe światło do stosowania w piwnicach i pomieszczeniach gospodarczych

Oddawanie barw / wskaźnik CRI

Wskaźnik oddawania barw (ang. Colour Rendering Index, CRI) informuje o tym, z jaką dokładnością źródło światła odzwierciedla naturalny kolor oświetlanego przedmiotu.

CRI o wartości Ra 100 oznacza, że kolory są oddawane tak, jak w świetle dziennym. Ra >= 90 oznacza bardzo dobre, a Ra >= 80 dobre oddawanie barw. Źródeł światła z Ra poniżej 80 nie zaleca się do pomieszczeń mieszkalnych, ponieważ kolory mogą być zniekształcone lub szarawe.

PRZYKŁADY OŚWIETLENIA

Indywidualne stanowisko pracy, skupiska biurek i biuro na otwartej przestrzeni (open space)

Zachowanie właściwego stosunku światła pośredniego do bezpośredniego tworzy najbardziej komfortowe dla oczu warunki oświetleniowe. Pozwala poza tym na stworzenie wolnego od cieni miejsca pracy. Z tego względu najtrafniejszym rozwiązaniem jest zawsze zastosowanie kilku lamp, na przykład paneli LED do oświetlenia pomieszczenia na dużej powierzchni i dodatkowo lamp biurkowych. Niektóre lampy stojące mają dwa źródła światła, za pomocą których emitują oba rodzaje światła: światło pośrednie (które świeci w kierunku sufitu i odbija się od niego) oraz światło bezpośrednie (które oświetla stanowisko pracy).